ما در زندگی بوهای مختلفی حس می‌کنیم، بوی شکوفه گیلاس، پرتغال، چرم، چوب گردو، سبزه یا شیرینی تازه پخته شده و بسیاری از موارد دلچسب دیگر که در محیط پیرامون ما وجود دارد. در صنعت عطرسازی بوهای بی‌شماری که بیش از چند هزار مورد است وجود دارد و هر کدام را یک نت می‌نامیم. در ساخت عطرها از این نت‌ها استفاده می‌شود که گاهی تعداد نت‌ها در یک عطر به 60 نت هم می‌رسد. برای اینکه شناخت این نت‌ها و کار با آنها تسهیل شود در سال 1900 میلادی دسته‌بندی مشتمل بر 8 دسته یا خانواده بویایی تشکیل شد. هرچند این دسته‌بندی امروز قدیمی و کلاسیک شده است، اما به عنوان یکی از دانسته‌های اولیه‌ی عطرسازی همچنان کاربرد دارد. این 8 خانوده‌ها عبارتند از: گلی، مرکباتی، گیاهان معطر، چوبی، شیپغ یا قبرس، فوژغ یا سرخسی و شرقی. در سال 1947 عطرساز فرانسوی Paul Jellinek اولین چرخ بویایی را ارائه کرد که به عطرسازان کمک می‌کرد به صورت تصویری ارتباط بین خانواده‌ها را بهتر درک کنند، همچنین خانواده‌های جدید تولید کنند. پس از آن چرخ‌های بویایی مختلفی ارائه شد که تفاوت‌هایی در تقسیم‌بندی دارند. عمده‌ی این تفاوت‌ها در نسان‌دادن ارتباط این خانواده‌ها با یکدیگیر است و برخی از این خانواده‌ها در تمام تقسیم‌بندی‌ها وجود دارند. چهار خانواده اصلی که در تمام این دسته‌بند‌ی‌ها به چشم می‌خورند عبارتند از:
1-خانواده گلی:
شاید یکی از قدیمی‌ترین خانواده‌های بویایی کشف شده توسط بشر، خانواده گلی است. این خانواده طبق تجربه، به طور معمول در ایران بد تعبیر و چندان مورد پسند بانوان به خصوص خانم‌های جوان نیست. شاید علت اصلی آن هم گلاب باشد که همه با آن آشنایی داریم. یعنی شاید به دلیل اینکه ما از کودکی با بوی انواع گل در تماس بوده‌ایم، بوی گل برای ما تبدیل به یک رایحه دم دستی و بی ارزش شده است. در حالی که بسیاری از گرانبها‌ترین عطرها کمپانی‌های معروف سرتاپا گل هستند. هرچند در بازار جهانی عطر نیز در عطرهای زنانه‌ی مدرن به ویژه عطرهایی که برای نسل جوان طراحی می‌شود نسبت به 30 سال پیش، کمتر شاهد نت‌های گلی هستیم. همچنین در عطرهای مدرن نت‌های گلی جدیدتر و کمیاب‌تر به کار می‌رود تا از آن حال و هوای کلاسیک عطر فاصله گرفته شود. اما در مجموع می‌توان گفت در ایران روند دلزدگی از عطرهای گلی سریع‌تر از جهان پیش رفته است. اما این خانواده قدیمی عطر، قدمتی به درازای تمدن بشر داشته باشد، از آنجایی که زنان باستان آموختند با گلبرگ‌های گل‌های مختلف می‌توانند خود را برای جذب همسر بیارایند یا تن و لباس‌های خود را خوشبو کنند. به ویژه در میان زنان درباری در اقوام مختلف استحمام با گل یا عصاره‌ی گل یکی از تفریحات مجلل و لذت‌بخش بوده است. به دلیل همین تاریخچه، عطرهایی که آکورد غالب آنها گلی است در اکثر مواقع زنانه است و عطرهای مردانه کمی وجود دارد که آکورد اصلی گلی باشد. البته این آکورد در نت‌های میانی عطرهای مردانه پرکاربرد است. عطرهای گلی می‌توانند تک نت یک گل یا آکوردی از گل‌های مختلف باشند. در جدیدترین دسته‌بندی که در سال 2010 توسط Micheal Edwards ارائه شده است این خانواده همسایه خانواده شرقی است و 3 زیر شاخه گلی، گلی ملایم و گلی-شرقی دارد.
2-خانواده شرقی
خانواده‌ی شرقی، حتی به دلیل نامش هم که شده این خانواده برای ما زاده‌های مشرق زمین جذابیت دارد. هرچند این جذابیت به دلیل خاص بودن خود این خانواده نیز هست. خانواده‌ی شرقی شاید یکی از غنی‌ترین خانواده هاست که این موضوع ریشه در استفاده از عطر از قرن‌ها پیش توسط مردم مشرق زمین و خاورمیانه دارد. خانواده شرقی ترکیبی اعجاب‌انگیز از گیاهان و ادویه‌هایی مانند وانیل و Cistus یا گل آفتابی همین‌طور آلدهید، رزین، چوب‌های معطر شرقی و عنبر است. بویی گرم و شهوت‌انگیز که می‌تواند پودری یا خشک باشد. مشک در خانواده شرقی، غالب و به وفور به کار می‌رود که گاهی با نت‌های عنبر تلطیف می‌شود. این مجموعه‌ی رازآلود می‌تواند خوشمزه هم باشد وقتی همراه نت‌هایی مانند وانیل، قهوه، شکلات، هل و بادیان رومی می‌آید. به خاطر این عطرهای گرم، پودری و ادویه‌ای خانواده‌ی شرقی معمولا با فصول سرد می‌آید. با این توضیحات عجیب نیست اگر بهترین عطرهای زمستانه‌ی مردانه جزو این خانواده باشند. همسایه دیگر این خانواده بعد از گلی خانواده چوبی است و این خانواده 3 زیر شاخه اصلی شرقی ملایم، شرقی و شرقی چوبی دارد.
3-خانواده چوبی:
شاید بتوان گفت محبوب‌ترین خانواده بویایی در ایران، طبق تجربه‌ی ما در ایران خانواده چوبی است. زنان، مردان، پیر، جوان معمولا اگر بوی چوبی را دوست نداشته باشند برایشان آزار دهنده هم نخواهد بود. از گذشته تا به حال از هر نوع چوبی که فکرش را بکنید عطر تولید شده و می‌شود. دو نت اصلی خانواده چوبی که برخی از افراد از چوبی بودن آنها بی اطلاع هستند وتیور (علف خس خس) و پچولی (نعنای هندی) است. البته هر دوی این نت‌های وجوه گوناگونی دارند که در خانواده‌های دیگر نیز می‌توانند قرار بگیرند. نکته‌ی دیگر این که، هر دوی این نت‌ها و نت چوب صندل جزو نت‌های چوبیِ گرم هستند، همچنین اگر بخواهند عطری با آکورد چوبی پودری و خشک به وجود آورند، چوب سدر و وتیور پای ثابت بخش پایانی آنها خواهند بود. این خانواده شامل زیرشاخه‌های چوبی، چوبی خزه‌ای و چوبی پودری می‌شود و خانواده آروماتیک یا گیاهان معطر که در تقسیم‌بندی‌های پیشین مستقل بود در تقسیم‌بندی سال 2010 زیرگروه چوبی و در همسایگی خانواده با طراوت قرار دارد.
4-خانواده با طراوت
تمام نت‌هایی که بوی شاداب و تازه دارند در این خانواده قرار می‌گیرند. این نت‌ها چند زیر شاخه دارند که عبارتند از: مرکباتی، میوه‌ای، سبز (Green) و آبی (Water). این خانواده در عطرهای جوان‌پسند، ورزشی و یونیسکس کاربرد فراوان دارند، همچنین در بخش‌های ابتدایی بیشتر عطرها حداقل یکی از این نت‌ها قابل استشمام هستند. همسایه دیگر این خانواده خانواده گلی است که در می‌تواند در عطر شاداب نیز حس شود.
(کپی کردن مطالب عطر بارون، با ذکر منبع مجاز است)
